Informa zaitez

AZTARNA DIGITALA

Digitalizazioan erabat integratuta dagoen gizarte batean bizi gara, etengabeko eraldaketa digitalean. Eraldaketa hori teknologia berrien eta tresna digitalen erabileratik harago doa. Ezin dugu ahaztu gai garrantzitsuenetako bat, hots, sareko gu guztion pribatutasuna eta segurtasuna. Askotan, ahaztu egiten da hori, horri buruzko desinformazio eta interes ezagatik.Datuen pribatutasunari edo segurtasunari buruz hitz egiteko, lehenik eta behin, arrasto digitalaren inguruan hitz egin behar da; erabiltzaile bakoitzak sarean uzten duen arrastoari buruz, alegia.

Datu horiek gure gailu digitalak erabiltzen ditugun bakoitzean uzten ditugu, telefono mugikorra erabiltzean, adibidez; gaur egun, gizartearen ia kopuru handienak erabiltzen duen gailua. Posta bat bidaltzean, mezu bat bidaltzean, sare sozial batean erreakzionatzean, web-orri batean sartzean... sortzen dira, ia egunero egiten ditugun "klik" guztietan. Gure datuak biltzeko erabiltzen den tresnetako bat "cookieak" dira, eta horrek aukera ematen du pertsona batek "cookieak" onartu dituen web-orrian egiten dituen ekintza guztiak batzeko eta, horrela, kate bat egiteko. Askotan, ez gara konturatzen zenbat datu uzten ari garen sarean, ezta ematen ditugun erraztasunez ere.

ZIBERSEGURTASUNA

Segurtasuna, zentzu zabalean, aktiboen segurtasuna, osotasuna eta konfidentzialtasuna bermatzeko hartutako neurri eta neurriei dagozkien objektu fisikoak, informazioa edo sistemak izan ohi dira. Hainbat esparru hartzen ditu, hala nola, segurtasun pertsonala, finantza-segurtasuna, nazionala eta, eztabaida honen testuinguruan, informazioa edo zibersegurtasuna. Lineako segurtasuna, zibersegurtasuna izenaz ere ezaguna, informazioa, sistemak eta sare digitalak baimenik gabeko sarbideetatik, erasoetatik, kalteetatik eta abarretatik babestean oinarritzen da, bereziki. Komunikaziorako, merkataritzarako eta gure eguneroko bizitzako hainbat alderditarako teknologia digitalean gero eta mendekotasun handiagoa dugunez, lineako segurtasuna ezinbestekoa da gure datu pribatuenak babesteko eta sistema digitalen funtzionamendua bermatzeko. Pribatutasuna funtsezko eskubidea da, pertsona batek bere informazio pertsonala, jarduerak eta komunikazioak kontrolatzeko duen gaitasuna barne hartzen duena.

Berekin dakar norberaren bizitzako zenbait alderdiren konfidentzialtasuna gordetzeko eskubidea, baita horiek baimenik gabeko sarbideetatik edo baimenik gabeko sarreretatik babestekoa ere. Pribatutasuna hainbat testuingurutara zabaltzen da: pertsonala, fisikoa eta informatiboa. Lineako pribatutasuna informazio pertsonalari eta intimitatearen babesari dagokio, Interneteko jarduera, elkarreragin eta komunikazio digitalen testuinguruan. Gure lineako jarduerak ugaritu ahala, sare sozialetako elkarreraginetatik hasi eta lineako erosketetaraino, funtsezkoa da gure pribatutasun digitala zaintzeko beharra.

GURE DATUEN ERABILERA

Sarean uzten ditugun datu pertsonalak enpresek erabiltzen dituzte kontsumitzaileen profilak sortzeko eta zer produktu edo zerbitzu eskaini eta/edo hobetu dezaketen jakiteko. Enpresa askok, baita sare sozialek ere, informazio hori erabiltzen dute iragarki pertsonalizatuak sortzeko, gure beharretan edo gustuetan oinarrituta. Hau da, sarean uzten dugun informazioari esker, eskaintzen duten guztia pertsonaliza dezakete. Gainera, enpresa askok beren bezeroen datuak erabiltzen dituzte salerosketarako; hau da, datu interesgarri horiek beste enpresa batzuei saltzen dizkiete, eta, horrela, dirua irabazten dute gure informazio pribatuaren kontura.

Gaur egun, datuen trafikoa enpresen gehiengoen diru-iturrietako bat da. Horregatik da garrantzitsua gure datuen pribatutasunari eustea eta zaintzea. Gure informazio pertsonala nola, noiz eta zenbateraino partekatzen dugun erabakitzeko gaitasuna izan behar dugu. Esan bezala, enpresa askok datu horiek erabiltzen dituzte beren zerbitzuak hobetzeko, baina, batzuetan, erabilera hori gehiegizkoa da, bezeroen pribatutasuna arriskuan jarrtzen baitu.

IRUZUR EREDU DESBERDINAK

Iruzur askoren biktima izan gaitezke sare sozialetan, baina bi izendatuko ditugu, ohikoenak baitira. Hasteko, iruzurrak “maitasun” arloan. Sare sozialak oso tresna erabiliak dira, gaur egun, bikotekidea aurkitzeko. Baina profil faltsuen sorrerak ugaritu egin ditu iruzurrak. Espainian, espainiarren % 16 iruzur horren biktima izan zen 2019an. Eta Estatu Batuetan, 2022an, 70.000 izan ziren iruzur-mota horri buruzko salaketak jarri zituztenak; guztira 1,300 milioi dolar iruzur egin ziren, 2021ekoa baino gehiago ($547 milioi). Beste iruzurrik ohikoenetako bat online erosketena da.

Egun, jende gehienak Internet bidez erosten du, zerbitzu azkarra eta eraginkorra baita, betiere, arretaz erabiltzen bada. 2022an, Espainian erabiltzaileen % 22 hauen biktima izan da. Eta Estatu Batuetan, BBBk jasotako salaketen % 37 (AEBetako iruzurrak) online erosketen ondoriozko iruzurrak ziren, eta 4 erabiltzailetik 3k galera ekonomikoak izan zituzten.